Beyaz Yaka, Mavi Yaka Kime Denir? Senin Yakan Ne?

İş hayatında bütün çalışanlar "beyaz yaka", "mavi yaka" ve "altın yaka" çalışanlar olarak 3 grupta sınıflandırılmıştır. Bu sınıflamadan "Altın Yaka Çalışanlar" gruplamasının pek fazla konuşulmadığını özellikle vurgulamak isterim. Ancak gelişen işletme yönetiminde ve özellikle küresel rekabet ortamında en önemli çalışan grubu "altın yaka çalışanlar" dır.

Yazar : Dr.Harun Kapusuz

Hemen alt kısımda mavi yaka kime denir ve beyaz yaka kime denir sorularının cevaplarını tablo ile gösterdik. Bu tablo ile yakalar arasındaki farkı öğrenebileceğiniz gibi ana başlıkta ilginizi çekmek için kullanmış olduğumuz "Senin yakan ne" sorusunun da cevabını bulabileceksiniz.

Beyaz ve Mavi Yaka Kimlere Dedir?

Beyaz Yakalı Kime Denir?	Mavi Yakalı Kime Denir?
Ofis çalışanı olarak görev yapar.	İşçi sınıfında yer alır.
Zihinsel gücünü kullanır.	Bedensel gücünü kullanır.
Ofiste masa başında çalışırlar.	Fabrikalar, endüstriyel alanlar ve sahada çalışır.
Aylık maaş alırlar.	Parça başı, saatlik, günlük, haftalık ya da aylık olarak maaş alırlar.
Maaşları mavi yakalılardan yüksektir.	Maaşları beyaz yakalılara göre çok düşüktür.
Kıyafet konusunda prezentable diye ifade edilen düzenli ve güzel giyinme durumu söz konusudur. Bir önceki on yılda takım elbise gravat zorunlu olsa da yeni on yılda bu zorunluluk ortadan kalkmıştır. Ancak yine de beyaz yakalılar mavi yakalılara göre temiz ve düzgün giyinmek zorundadır.	Üniforma giymeleri gerekebilir ya da işe spor kıyafetlerle gelebilirler. Saha alanında tehlike olması halinde baret gibi koruyucu giysiler giymeleri gerekir.
Tatil günlerinde çalışırlarsa çalıştıkları saatin ücretini alırlar.	Fazla mesai söz konusu değildir.
Vardiyalı çalışma yoktur.	Vardiyalı çalışabilirler.
Yönetici konumunda olanlar mavi yakalıları yönlendirirler.	Yöneticisinin planladığı işleri yaparlar.
Mühendisler, banka memurlar, kalite kontrolcüler, Ar-Ge çalışanları, idari kadroda görev alanlar ya da masa başı işlerde çalışanlar beyaz yakalı olarak adlandırılırlar.	Temizlik görevlileri, yiyecek ve içecek servisi yapanlar, mutfakta ya da yemekhanede çalışanlar, şoförler ya da fabrika çalışanları bu gruba girer.
Toplantı yapmaktan iş yapamaz hale gelmişlerdir	Toplantıyı beyaz yakalılar yaptığı için bu statüde çalışanlara sadece iş üretmek vazifesi kalır.
İşletmeler bu tip çalışanları mavi yakalılara göre daha zor gözden çıkarır. Yani işten atılmaları daha zordur.	Mavi yakalıları gözden çıkarması daha kolaydır işletmenin. Bunun sebebi aynı standartlarda çalıştırılacak milyonlarca işsiz adayın olmasıdır.
Saat 08:00 - 17:00 saatleri arasında çalışmaktadır.	Vardiyalı çalışma saatleri düzenine alıştırılmıştır.
Beyaz yakalılar yapmış oldukları iş itibariyle daha çok stres altında çalışır.	Mavi yakalıların yaptıkları iş itibariyle stresleri daha azdır.
Mesai saatlerinde ortaya koyduğu performansı ölçme ve  kontrol etme imkanı yoktur. Mesaisine saat 08:00'da başlamış olsa da gününün çoğunu kahvaltı, çay saati, PC başında haber okumak gibi gereksiz ayrıntılarda geçirir.	Mavi yakalıların başında sürekli bir kontrol mekanizması olduğu için işten kaytarmaları çok zordur. Bu durumu beyaz yakalılar ile kıyas edecek olursak sömürülen bir çalışan kesimini temsil etmektedirler.

İş Kanunu’nun 63. maddesine göre her iki çalışma grubu da haftalık en az 45 saat, en fazla 66 saat çalışmak zorundadır. Çalışma saatleri bakımından iki grup da eşittir.

Beyaz Yaka Ne Anlama Gelir?

Beyaz yaka kavramı bedensel güçten ziyade zihinsel gücüyle çalışanları ifade etmek için kullanılır. Bu gruptaki çalışanlar genellikle masa başı işleri yaparlar. Memurdan yöneticiliğe kadar geniş bir yelpaze içinde görev alırlar. El emeğinin ön planda olmadığı işlerde görevli beyaz yakalılar, idari ve araştırma geliştirme işlerinde faaliyet gösterirler.

• Teknolojiyi ağırlıklı olarak kullanan beyaz yakalılar pazarlama, satış, depolama, sevkiyat, Ar-Ge, kalite kontrol, yönetim, mühendislik ve planlama gibi farklı pozisyonlarda görev alırlar.
• 20 yüzyılda beyaz yakalı çalışanlar İşletme Yönetimleri için stratejik önem taşırdı.
• Ancak gelişen rekabet ortamı bu gruptaki çalışanların öneminin azalmasına sebep oldu.
• Açıkçası bir organizasyonun üst yönetimi için bu gruptaki çalışanlar da tıpkı mavi yakalılar gibi kolay temin edilebilir ve kolay harcanabilir bir insan kaynağı olarak düşünülmeye başlamıştır.

Mavi Yaka Ne Anlama Gelir?

Bedensel gücünü kullanarak maaşını alan kişiler mavi yakalı olarak adlandırılır.

• El emeğine dayalı işlerde çalışan mavi yakalılar, mal ya da hizmet üretimi yapan yerlerde, arazilerde, sahada ya da üretim tezgahlarında emek sarf ederek çalışırlar.
• Kullandıkları zihin gücü beden gücüne oranla çok daha azdır.

Üretimde olmasına karşın mavi yakalı olmayan çalışanlar da bulunur. Örneğin ustabaşı, vardiya amiri ya da formen gibi kişiler işi planlar ve organize ederler. Üretimdeki işlerin yönetiminden ve kontrolünden sorumlu oldukları için mavi yakalı sayılmamaktadırlar.

Gelecekte Beyaz Yakalıların Çalışma Şartları Nasıl Olacak? 

Söz konusu bu pradigmanın sebebi İktisat Biliminde ki arz talep dengesi ile bağıntılı olduğunu ifade etmek isterim. Beyaz yakalı çalışanların iş hayatındaki sayılarının çokluğu artık bu grup çalışanlarının önemini azaltmıştır. Bununla birlikte işletmeler rakiplerinin bir adım önüne geçmek için en önemli yatırımını insan kaynağına kaydırmıştır.

Çünkü artık herhangi bir alanda yapılan işten ziyade geleceğe dönük fikirsel anlamda yapılan işler daha önem kazanmıştır. Bu süreci de altın yakalı dediğimiz düşünen ve fikir üreten, mesleğinin her türlü derin bilgisine haiz yeni İK çalışanları üstlenmiştir.

Mavi Yakadan Beyaz Yakaya Geçiş Nasıl Olur?

El emeği ile çalışan kişiler zamanla terfi ederek farklı pozisyonlara gelebilirler. Özellikle fabrika gibi yerlerde işçilikten ustalığa, ustalıktan da idari kadroya geçmek mümkündür. Mavi yakadan beyaz yakaya geçildiğinde maaş ve çalışma saatleri de değişir.

Sonuç olarak iş hayatına yeni atılan kişilerin sıkça duyduğu mavi ve beyaz yaka kavramları, çalışma şekillerine göre ayrılmakta ve farklı şartlara tabi olmaktadır.

Altın Yaka Çalışanlar Kimlere Denir?

Bir çok seminerimde özellikle vurgulayarak ifade ediyorum : bu grup çalışanlar şirketin üst yada orta kademesinde yöneticilik yapan kişilere verilen isim değildir. Altın yaka çalışanlar organizasyon için bilgi üreten ve işletmenin iş sahasında çok özel bilgiye sahip kişilere verilen bir isimdir.

Yöneticiler İçinde de Altın Yakalılar Olabilir mi?

Elbette olabilir. Bu gruptaki çalışanların sadece operasyonel süreçlerde bilgi üreten kişiler olarak sanılması eksik bir tanım olur. Bunun sebebi:

• Ürettiği bilgi ile iş hayatında yöneticilik basamaklarına tırmanan bir yönetici de altın yaka sayılabilir.
• İkincisi ve en önemlisi: bazı yöneticilik pozisyonlarının kendisini direk altın yaka olarak sınıflandırmak kesinlikle yanlış olmayacaktır. Ancak bu sınıflandırmayı iş kolunun durumuna göre özel değerlendirmek gerekir.

Altın Yakalı Çalışanlar Daha Çok Hangi İş Kolunda Karşımıza Çıkıyor?

Özellikle teknolojik iş sahalarında. Gelişen teknolojinin ve endüstriyel rekabet ortamında yeni teknolojileri bu çalışanlar üretmektedir.

• Stratejik düşünen bir işletme yönetiminin günümüz İK süreçlerinde en fazla önem vermesi gereken çalışan grubu kesinlikle "Altın Yakalı Çalışanlar" olmalıdır.
• Beyaz yaka ve mavi yaka kavramları, İş Kanunu ya da diğer mevzuatlarda kesin olarak belirtilmese de iş hayatında sıkça karşımıza çıkmaktadır. Ayrım daha çok çalışanların niteliği ve çalışma şartları konusunda yapılmaktadır.
• Beyaz yakalılar ve mavi yakalılar, birbirini tamamlayacak şekilde çalışırlar.
• Her iki çalışma grubu da bir diğeriyle birlikte ve uyumlu bir biçimde çalışmak zorundadır, aksi halde şirketin başarılı olması uzun vadede mümkün değildir.