Parite Nedir, Çeşitleri Nedir?
Yatırım araçları arasında iyi bir alternatif olan Parite'yi kaleme aldığımız bu makalemizde bu yatırım aracına dair en çok merak edilen bir çok sorunun cevabını aktaracağız. Makalemiz bu yatırım aracını kullanmak isteyenler için bir rehber yazı niteliğinde olduğunu baştan ifade edelim. Bu sebepten dolayı makalemizde parite işlemlerini en basit seviyeden en zor seviyeye doğru aşama aşama anlatacağız.
Parite Ne Demek
Herhangi bir ülkenin parasının başka bir ülke parasından değeridir. Örneğin: 1 Doların şuan itibariyle 6,90 TL olması. Bir Ülkenin parasının parite değerini belirleyen en temel dinamik faizdir. Faizin yükseldiği ülkenin parası değer kazanır. Bunun sebebi faizin artması ülkenin parasını cazip hale getirir. Örneğin ABD'de faizlerin artması durumunda bir çok kişi parasını ABD dolarına çevirir ve bu durumda ABD dolarının paritesi diğer ülke paraları karşısında parite gücünü artırır.
Bu başlıkta makalemizin konusuna kısaca değindik. Şimdi ayrıntılı olarak bütün aşamalarına değineceğiz.
Neden Döviz Yatırımı
Dövizler, hareketli yapıları nedeniyle kısa vadede kur farklarından dolayı yüksek kazanç sağlarlar. Çok çeşitli olan dövizleri alıp satarak para kazanmak mümkündür. İşte bu işlemler parite şeklinde gerçekleştirilir.
Parite, ülkelerin para birimlerinin arasındaki değere denir. Bunu şöyle daha da açarsak, dolar almak isteyen bir kişi döviz bürosuna giderek alacağın doların karşılığı kadar Türk lirasını öder. Burada doların Türk lirası karşısındaki, değerine göre işlem yapılır ve bu işleme de parite denir.
Kısacası döviz büroları, borsalar, bankalar ve forex piyasalarında para birimleri ile yapılan işlemler genellikle çiftler halinde yapılmaktadır.
Forex gibi finans piyasalarında döviz ile yapılan işlemler çiftler halinde yapılır. Söz konusu bu işlemlerde ülkelerin para birimlerinin uluslararası kodları kullanılmakta olup, bu kodlar aşağıdaki gibidir:
- USD/TRY(dolar/TL),
- EUR/USD (euro/dolar),
- USD/JPY (dolar, japon yeni) gibi birçok çift vardır.
Burada yapılan işlemlerde ilk yazılan para biriminin, ikinci yazılan para birimi karşısındaki değeri esas alınır.
Esas alınan döviz doğru orantılı ilerlerken, karşıt döviz ters orantılı olarak ilerler ki, buna paritenin değeri adı verilir. Birçok döviz çeşidi olmasına rağmen piyasalarda genellikle, ekonomisi canlı olan ülkelerin para birimleri ile işlem yapılmaktadır.
Özellikle, Amerikan Doları, Euro ve İngiliz Sterlini gibi para birimlerinin işlem hacimleri yüksek olduğu için parite olarak daha fazla tercih edilmektedir.
Parite Çeşitleri Nelerdir?
Finansal piyasalarda pariteler genellikle işlem hacmine göre majör, minör ve egzotik parite olmak üzere üçe ayrılır. Finansal piyasalarda 7 majör para birimi bulunmaktadır. Bunların majör olarak adlandırılmasının nedeni, ait oldukları ülkelerin ekonomilerinin canlılığı, sağlamlığı ve dinamik olmasından kaynaklanmaktadır. Bir majör ve bir minör para biriminden oluşan döviz çiftlerine de minör parite adı verilir. Birde bunların haricinde sadece yerel yatırımcılar tarafından takip edilen egzotik pariteler bulunmaktadır.
Majör Pariteler
Finansala piyasalardaki 7 majör para biriminin kendi aralarındaki paritelerine majör pariteler denir. Bu tip parite üzerinde her iki para biriminin de etkili olmasına rağmen, bir para birimi daha etkilidir. EUR/USD majör paritedir. Burada her iki para birimi de etkili olmasına rağmen Amerikan Doları daha etkilidir.
7 majör para birimi, USD (Amerikan Doları), EUR (Euro), GBP (İngiliz Sterlini), CAD (Kanada Doları), CHF (İsviçre Frangı), JPY (Japon Yeni), AUD (Avustralya Doları) olarak kabul edilmiştir.
Özellikle Forex piyasalarında, işlem hacimlerinin yüksek olması, alış-satış arasındaki fiyat farklarının düşük olması gibi nedenlerle majör pariteler yatırımcılar tarafından daha fazla tercih edilmektedir. En çok işlem gören majör pariteler aşağıdaki gibidir.
EUR/USD Majör Paritesi
Finans piyasalarındaki en yüksek işlem hacmine sahip olan EUR/USD majör paritesi aynı zamanda Forex piyasalarında gerçekleştirilen döviz işlemlerinin % 85’ine sahiptir. Bu paritede Euro baz dövizi oluştururken, Dolar ise karşıt dövizi oluşturmaktadır. Yapılan işlemlerde oluşan kar-zarar durumu da dolar üzerinden ödenmektedir. Bu paritenin değeri, Amerikan ekonomisinde ve siyasetindeki değişikliklerden direkt olarak etkilenmektedir. Dünyada yaşanan finansal krizden sonra Amerikan dolarının değer kaybetmesi ve Euro’nun hızla değer kazanması sonucu yatırımcılar bu pariteden yüksek kazançlar elde etmişlerdir. Doların tekrar güç kazanması ile bu parite yatırımcılar tarafından çok fazla tercih edilmemeye başlamıştır.
USD/JPY Majör Paritesi
Amerikan dolarının baz döviz, Japon yeninin karşıt dövizi oluşturduğu USD/JPY majör paritesi, yüksek işlem hacmine sahip bir paritedir. Bu paritede alım-satım işlemleri sonucu oluşan kar-zarar Japon Yeni üzerinden ödenmektedir. Bu döviz çifti oldukça yüksek dalgalanma gösteren bir döviz çiftidir. ABD ekonomisindeki değişiklikler, ABD’nin diğer ülkelerle olan ilişkileri bu döviz çiftinin yüksek dalgalanma göstermesine neden olmaktadır. Yatırımcılar tarafından iyi bir piyasa takibi ve doğru analizle kısa vadede yüksek karlar elde edebileceği bir döviz çiftidir. Ancak, dalgalanmaların yüksek olması kazanç getirebileceği gibi aynı oranda risk de doğurur.
GBP/USD Majör Paritesi
Bu paritenin değeri İngiliz ekonomisi tarafından belirlenmektedir. Burada İngiliz Sterlini baz döviz, Amerikan doları karşıt dövizi oluşturmaktadır. Bu paritede yapılan işlemlerde alım-satımdan doğan kar-zarar Amerikan Doları cinsinden ödenmektedir. Bu döviz çiftinde İngiliz-Amerikan rekabeti ön plana çıkmaktadır. İngiliz ekonomisinde meydana gelen gelişmeler bu pariteyi direkt olarak etkilemektedir. İngiliz ekonomisindeki olumlu gelişmeler paritenin yükselişe geçmesine neden olmaktadır. Bu nedenle GBP/USD majör paritesi üzerine yatırım yapacak olanların İngiliz ekonomisini yakından takip etmeleri gerekir.
USD/CHF Majör Paritesi
USD/CHF majör paritesi değeri Amerikan ekonomisi tarafından belirlenmektedir. İsviçre ekonomisi, dünyanın en güçlü ekonomilerinden biri olmasına rağmen paritenin değerini Amerikan doları belirlemektedir. Amerikan ekonomisinde meydana gelen olumlu ya da olumsuz değişiklikler döviz çiftini direkt olarak etkilemektedir. Bu döviz çifti son yıllarda sürekli değer kaybetmiştir. Bu paritede hızlı yükselişler ve düşüşler görülmemektedir. Forex piyasalarında ise en fazla kazandıran enstrümanlardan biridir. Değer kaybettiği dönemlerde açığa alım işlemi ile kazanç elde etmek mümkündür.
AUD/USD Majör Paritesi
Aşırı dalgalanma göstermeyen bu döviz çifti genel olarak uzun vadeli yatırımlar için uygun görülmektedir. AUD/USD majör paritesi değerini genellikle Avustralya’nın ekolojik dengesi belirlemektedir. Avustralya’nın kuraklık ve sel felaketleri yaşaması ekonomisini olumsuz yönde etkilemektedir. Buna bağlı olarak da paritenin değer kaybetmesine neden olmaktadır. Avustralya Doları dünyada en fazla kullanılan altıncı para birimi olmasının yanı sıra forex yatırımcılarının da en fazla tercih ettiği para birimidir.
USD/CAD Majör Paritesi
Amerikan Dolarının baz döviz, Kanada Dolarının karşıt dövizi oluşturduğu bu döviz çifti, özellikle forex piyasalarında yoğun talep görmektedir. Bu paritenin işlem hacmi de oldukça yüksektir. Bunun sebebi, hem Amerika’nın hem de Kanada’nın güçlü ülke ekonomisine sahip olmasıdır. Genellikle yükseliş yönünde hareket eder. Kanada Doları 2007 yılında ilk defa Amerikan Dolarından daha değerli olmuştur. Küresel finansal krizin baş gösterdiği o sene USD/CAD majör paritesi en düşük dönemini yaşamıştır.
Minör Pariteler
Genellikle yerel yatırımcılar tarafından talep gören bir majör para birimi ile bir minör para biriminden oluşan paritelere minör pariteler adı verilir. Minör pariteler işlem hacmi açısından majör paritelere göre daha düşüktür.
Minör paritelere, USD/TRY, EUR/TRY, GBP/CAD gibi örnekler verilebilir.
Özellikle Amerikan Dolarının içinde yer aldığı minör pariteler daha çok işlem görmektedir. Minör paritelerde fiyat majör para birimi tarafından belirlenir. Ancak, yatırımcılar başarılı olabilmek için her iki ülke ekonomisini de takip etmelidirler.
Egzotik Pariteler
Majör ve minör paritelerin dışında bir de egzotik pariteler vardır. Bu parite türü, piyasalarda az kullanılan ve genellikle yerel yatırımcıların tercih ettiği para birimlerinden oluşur. Likidite azlığı nedeniyle bu paritelerle işlem yapma sıklığı azalmaktadır.
Bunun sonucu olarak da egzotik pariteler ile işlem yapmak çok riskli hale gelmektedir.
Güney Afrika Randı, Meksika Pezosu, Rus Rublesi, Hindistan Rupisi, Türk Lirası, Hong Kong Doları, Kore Wonu egzotik paritelere örnek olarak gösterilebilir.
Parite Yatırımı Nerede Yapılır?
Pariteler yüksek işlem hacmi sayesinde en fazla yatırım yapılan emtialardır. Döviz büroları aracılığı ile bu para birimlerine yatırım yapılabilir. Ancak genellikle yatırımcılar borsa, forex ve bankalar aracılığı ile yatırımlarını yapmaktadırlar. Bu sayede fiyatlardaki değişimlerden kazanç sağlanabilir.
Bu piyasalarda paraya fiziken sahip olunmadığı için paranın kaybolma ve çalınma riski de bulunmamaktadır.
Bunun yanı sıra işlemler döviz bürolarındaki aynı mantıkla internet üzerinden takip edilebilmektedir. Bu sayede alım-satım işlemleri çok kısa sürede yapılabilmektedir.
Bankalar üzerinden yatırım yapmak isteyenler, banklarda döviz hesabı açtırabilirler. Böylece bankaların sağlamış olduğu avantajlar vasıtasıyla para kazanmak mümkündür. Ancak, burada dikkat edilmesi gereken konu farklı avantajlar sunan bankalar arasından seçim yapmaktır. Burada dikkat edilecek olan bir diğer konu ise döviz fiyat farklarının ve işlem komisyon ücretlerinin yüksek olmamasıdır.
Borsa yatırım hesabı açtırarak parite yatırımı yapılabilir. Ancak, borsada işlem yapabilmek için aracı kurumlardan yardım almak gerekiyor. Bu aracı kurumlarda çeşitli oranlarda komisyon ücretleri almaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli konu aracı kurumun dikkatli olarak seçilmesidir. Borsada işlem yapabilmek için değişkenler dikkatle takip edilmelidir. Borsada yatırım yapmak diğer sayılan yöntemlere göre daha risklidir.
Parite işlemlerinde en kazançlı olan platform Forex’dir. Forex piyasasında da işlemler aracı kurumlar vasıtasıyla yapılmaktadır. Ancak bu kurumlar yatırımcılardan herhangi bir ücret talep etmezler. Bu piyasadaki aracı kurumlar, yatırımcıların yapmış olduğu işlemler üzerinden para kazanmaktadırlar. Bu nedenle yatırımcıları sürekli olarak ücretsiz eğitimlerle eğitmektedirler. Müşteri potansiyeli bu kurumlar için çok önemlidir. Ne kadar fazla müşterileri olursa o kadar fazla işlem yapılır ve yapılan bu işlemler üzerinden de kurumun kazancı olur. Forex piyasalarında parite değeri düşerken de yükselirken de para kazanmak mümkündür. Ayrıca bu piyasalardaki kaldıraç sistemi de kazançları katlamaktadır.