Solunum Sisteminde Ventilasyon, Difizyon, Perfüzyon ve Solunum Merkezi

Vücudumuz işlemek için enerjiye ihtiyaç duyar. Bu enerji damarlar vasıtası ile vücudun bütününe sürekli akışkan bir vaziyette dağıtılmaktadır. Bu enerjinin kaynağı sindirim sistemi kanalıyla besinlerden alınan enerji ile solunum sistemi kanalından alınan oksijendir.

Dolayısı ile oksijen olmadan vücudumuzun çalışması imkansız. Oksijen O2 olarak ifade edilmektedir. Vücüdumuz kendisi için gerekli olan enerjiyi oksijen ile sağlarken aynı zamanda eş zamanlı olarak karbondioksiti de (CO 2) vücuttan atmak zorundadır. 

Solunum sisteminde bahsi geçen bu işlemler solunum düzenlemesi, ventilasyon, difizyon ve perfüzyon süreçlerinden geçerek yapılır.

Solunum Fonksiyonları

• 1- Ventilasyon,
• 2- Difizyon,
• 3- Perfüzyon
• 4- Solumun düzenlenmesi

VENTİLASYON NEDİR NE DEMEKTİR?

Ventilatör cihazını duymanınız yok gibidir. Hastanelerde, acil servislerde, 112 Anbulans Servislerinde bu cihaz sürekli bulunur. Hastalara acil durumlarda nefes alıp vermesini sağlamak için kullanılır. 

Dolayısı ile solunum sisteminde yer alan “Ventilasyon” süreci de nefes alıp vermeyi içeren bir süreçtir.  Ventilasyon ikiye ayrılır. Bunlar :

• İnspirasyon: Nefes alma,
• Ekspirasyon: Nefes verme.

İnspirasyon Nedir?

• İnspirasyon solunum sisteminde nefes almayı ifade eder. Ancak dikkat ediniz. Sadece nefes almayı dedim. Çünkü nefesi tekrar dışarı verme ekspirasyon işlemidir.
• Bu işlem solunum sisteminin aktif bir eylemidir. (Sınavlarda sorulabilir.)
• Solunum kaslarının, göğüs kafesinin ve diyafragmanın hareketi ile gerçekleşir. Bu ifade ettiğim bölgeler nefes alırken şişer. Balonun şişmesini düşünün.

Ekspirasyon Nedir?

• Ekspirasyon ise nefes verme demektir. Yani vücuda alınan havanın yine solunum kanallarından dışarı verilmesidir.
• Bu işlem ise yukarıdakinin aksine pasif bir işlemdir. (sınavda aktif- pasif ayrımından sık sorular gelmektedir)
• Yukarıda ifade etmiştik : nefes almada göğüs kafesi, solunum kasları ve diyafragma şişer diye. Nefes vermede ise bu bölümler yeniden eski haline gelerek büzülür.
• Tıpkı balonun havasının inmesi şeklinde düşününüz.

DİFFÜZYON NE DEMEKTİR?

Kısaca ve en kolay anlatımı ile Akciğerde oksijen ile karbondioksitin yer değiştirmesi işlemdir. Akciğerimizde alveollerdeki kapiller dolaşım esnasında bu işlem gerçekleşir.

NOT: Difizyon işlemi kimya dersinde kullanılan bir tanımdır aynı zamanda. Ancak biyoloji de solunum sisteminin fonksiyonu olarak kullanılır.

PERFÜZYON NE DEMEKTİR?

• Bu işlem damarlar vasıtası ile yapılır. Ve yine tersi işlemden geçerek karbondioksit olan hava yeniden dışarı atılır. İşte bu işleme biz Perfüzyon diyoruz. 
• Perfüzyon kavramını yine bazılarımız etrafınızdan işitmiş olabilirsiniz. En bilindik şekliyle bir meslek olarak artık perfüzyonistler vardır artık. 
• Perfüzyonist Kalp ve Damar Cerrahi Hekimlerinin bütün ameliyatlarında muhakkak bulunmak zorundadır. Ve oldukça stratejik bir meslektir. 
• Konumuza dönecek olursak eğer bu kavram : Oksijen ile karbondioksitin taşınmasını ifade eder. Yani O2 ile CO2’nin solunum sistemi içinde taşınmasını tanımlar. 
• Damarlarımızda alyuvar içinde hemoglobin ile bu işlem gerçekleşir. 

Soru : Oksijenin hemoglobine bağlanmasıne ne denir?
Satürasyon

• Vücudumuza alınan oksijenin yaklaşık yüzde 97’si dokulara iletilir. Bu işlem oksihemoglobin şeklinde yapılır.
• Yine Karbondioksitin yüzde yirmisi dışarı atılır. Bu işleme ise karboksihemoglobin denilir.

NOT: AKCİĞERLERİMİZE ALDĞIMIZ HAVA DAMARLAR YOLU İLE BÜTÜN dokulara iletilir. Dolayısı ile akciğer hastalarında hekimlerimiz aşağıda sıraladığımız değerleri kontrol edebilir kan değerlerinde (tahlillerinde):

• hemoglobin, 
• hemotokrit, 
• kan gazları 
• pulseoksimetri aleti 
• satürasyon ölçümü

Bu tetkikler hastaların solunumunda fikir verecektir. 

Solunumun Düzenlenmesi

• Yukarıda 3 kavramı tanıttık. Ventilasyon, difizyon ve perfüzyon. Bu üçünün yapmış olduğu işlem solunum merkezi tarafından kontrol edilmektedir.
• Solunum merkezi medulla oblangata'da yer alır.
• Arteriyel kanda yer alan oksijen ve karbondioksit ile kanın ph’ında bazı değişimler söz konusu. Bu değişimler solunumu hızlandırır yada yavaşlatır.

HER ALDIĞINIZ NEFES BEDENİNİZDE HER HÜCREYE UĞRAR

Vücudumuza aldığımız her nefesin vüdumuzun bütün dokularına gittiğini biliyor muydunuz? Ağızdan yada burnunuzdan aldığınız her nefes damarlar vasıtası ile bütün vüdunuza dağıtılmaktadır. Bu sebepten dolayı nefessiz kalmanız halinde vücut organlarınız hemen iflas edecek ve yavaş yavaş ölüm hadisesi gerçekleşecektir. 

Benzer şekilde vüdumuza aldığımız bu nefes ne kadar sağlıklı ise bedenimiz o kadar sağlıklı olacaktır. Bundan dolayı digara içilen ortamlarda bulunmak sigara içmekten daha tehlikelidir. Zira sigara içen anlık dumanı teneffüs etse de, sigara ortamında sürekli o pis hava teneffüs edilmektedir. 

Ve dolayısı ile o duman siz farkında olmasanız dahi, bedeninizin her hücresine uğramaktadır.